پرسش‌هایی در باره‌یِ زبان و ترجمه

20 پاسخ

1. استاد ِ گرامی
   فارسی‌زبانی که با یونانی و لاتین آشنایی ندارد نمی‌تواند سوژه و ابژه را به خوبی ِ درآخت و برآخت درک کند. یعنی برای ِ من که این طور بود. تا زمانی که برابر ِ ادیب سلطانی و سپس تراشخورده‌ی ِ آن توسط ِ حیدری ملایری را برنرسیدم تنها می‌دانستم که سوژه و ابژه چه دایره‌ی ِ معنایی‌ای را پوشش می‌دهند اما چرایی‌اش را نه و پیوستگی آن گستره‌ی ِ معانی برای‌ام فهمیدنی نبود.
   از سویی درآخت و برآخت فعل خود را هم به همراه دارند که همین نشان می‌دهد در فارسی گوارش‌پذیر اند. به جای ِ «به فلان چیز عینیت بخشید» می‌توان به سادگی گفت: «فلان چیز را برون آخت.»
   شاید یکی از دلیل‌های ِ کندی شکل‌گیری ِ اندیشه‌ی ِ فلسفی در میان ِ ما همین ته‌نشین نشدن ِ واژه‌ها در ذهن‌مان باشد. یعنی همواره واژه‌های عربی و فرانسوی و انگلیسی را برای ِ بنیادین‌ترین مفهوم‌های ِ فلسفی به کار برده ایم و این واژه‌ها در بیشتر ِ جاها در حدِ صوت فروکاسته شده اند و تنها می‌دانیم که فلان گستره‌ی ِ معنایی را پوشش می‌دهند و رابطه‌ی سرراست مفهوم و صوت را نمی‌فهمیم.
   به نظر ِ من که دوئیچمگوییک را فارسی‌زبان می‌تواند با بخش به دو و چم و گوییک تا حدودی درک کند و سپس با پیگیری‌های سپسین بفهمدش اما دیالکتیک همواره دشگوار در فارسی به جا می‌ماند و پس فراگیری قابلیت ورز خوردن در ذهن فارسی‌زبان را ندارد.

2. آقاي آشوري
   ضمن پذيرش سخن شما درباره ي اسطوره آفرينش در شعر حافظ، نظر آقاي حصوري هم پر بيراه نبود.
   پدرم روضه ي رضوان به دو گندم بفروخت
   ناخلف باشم اگر من به جويي نفروشم
   شايد بتوان گفت كه بيتهاي اينچنيني دستاويز حافظ براي گذر از خداشناسي عرفاني بوده اند.
   شما روشن كرده ايد كه گفتمان مسلط در زمانه ي حافظ چه متنها و چه نگرشهايي بوده و آن نگرشها را در شعر حافظ بازشناخته ايد.
   به نظر شما تناقضي دارد اگر حافظ ضمن بهره گيري از آن گفتمان به گونه اي فراگفتماني عمل كرده باشد؟
   چنانكه ميبينيم او نه تنها از گفتمان رايج زمانه اش سود برده كه از رودكي و منوچهري هم در كنار خواجو و سعدي بهره مند شده . از اصطلاحات پيشا اسلامي هم بهره گرفته.
   آيا اين همه نميرساند كه حافظ با بهره گيري از همه ي گفتمانهاي شناخته فراتر از همه ي آنها ايستاده؟ و شايد نتوان تعابير او را درست هم معني و هم مقصود با پشتوانه هايي دانست كه شما برشمرده ايد؟ (هرچند كه برآمده از آنها باشند)

3. سلام
   1- بنده امروز اندركنش را در گوگل جستم, بيش از 112000 يافته آمد درحاليكه براي ميانكنش فقط 2190 يافته مي آيد. يعني اين واژه در رايااسپاش بيش از 50 بار رواج يافته است.
   2-آقايان حيدري ملايري و اديب هم از اندركنش بهره مي برند.
   3-اندركنش در نام چند كتاب دانشگاهي استفاده شده است.
   4-اندركنش در عنوان چند درس دانشگاهي استفاده شده است: اندرکُنش سازه و آب، اندرکنش خاک و سازه، و اندرکنش سیال و سازه
   5-به دليل همريشگي اندر و inter و همانندي آوايي اين دو بخت بيشتري براي پذيرش دارد.
   6-بحث جالبي هم در اين مقاله انجام شده است و برتري هاي اندركنش نسبت به ميانكنش تشريح شده است. http://persianlanguage.ir/articles/received_articles/920
   7-با اين حال شما چه اصراري بر استفاده از ميانكنش دارد؟ وقتي يك واژه 50 بار بيشتر جا افتاده چرا ؟
   —آقای کارن، روش من در واژه‌سازی، در اساس، کوشش برای انتقال معنای واژه‌ی فرنگی به واژه‌ی فارسی ست ، نه گرته‌برداریِ ریشه‌شناختی از واژه‌ی فرنگی، چنان که آقایانِ ادیب سلطانی و خیدری ملایری می‌کنند. اندر- در فارسی با اینتر- در زبان‌های اروپایی همریشه است، اما در فارسی معنای میان- نمی‌دهد، بلکه معنای آن درون یا توی چیزی ست نه رابطه‌ی میانِ دو یا چند چیز. به این دلیل من میانکنش را رساتر از اندرکنش می‌دانم.
   د.آ.

4. سلام استاد
   با توجه به اينكه مطالعات تطبيقي بيشتر اين معني را متبادر مي كنند كه قرار است دو يا چند چيز با هم تطبيق داده شوند آيا فكر ميكنيد ترجمه مناسبي براي comparative است؟
   يا اينكه بيشتر ترجمه adaptive است؟
   البته خيلي جاها از مقايسه اي استفاده مي شود كه از نظر معني درست تر است. چرا كه قرار است دو يا چند چيز با هم مقايسه/همسنجي شوند نه تطبيق.
   واژه ي فارسي همسنجشي از هر دو بهتر نيست؟
   — من هم نظر شما را می‌پسندم.
   د. آ.

5. برخوردِ شما دوگانه است. «ترا» را به جایِ «trans» در بسیاري واژه‌ها پذیرفته اید. خب اگر «اندر» در فارسی معنیِ دیگري می‌دهد، «ترا» که اصلن در فارسی به کار نمی‌رفت! پس بحثِ زنده کردنِ ساز-و- کارهایِ واژه‌سازیِ علمی ست. زماني که «ترا» توانسته برگردد، چرا «اندر» نتواند به سودِ واژه‌هایِ دقیق‌تر و خوشگوارتر و پذیرفتنی‌تر به معنیِ آغازینِ خود به کار رود؟
   به ویژه که «اندر» در زبانِ روزمره‌یِ مردم اصلن به کار نمی‌رود و در ادبِ فارسی هم تنها و تنها به معنیِ «تو» و «درون» نیست.
   این برخوردِ دوگانه با آن روشمندی‌اي که شما همواره تشویق کرده اید، سازگار نیست و پایِ ذوق و پسندِ شخصی را اندرمیان می‌آورد.
   از سویِ دیگر شما بر زیباشناسیِ موجود پامی‌فشارید که چند پرسش پیش می‌آورد:
   1. آیا بر پایه‌یِ زیباشناسیِ ادبِ عارفانه می‌توان زبانِ علمی و فلسفی ساخت؟
   2. اصلن زبانِ دانش و فلسفه باید از همان دست زیبایی برخوردار باشند که زبانِ غزل‌سرایان؟
   3. آیا زیبایی‌شناسی ِ برآمده از غزلِ عارفانه تنها صورتِ ممکن زیبایی در فارسی ست؟ و اگر کسي آن جنسِ زیبایی را نپسندید و خواهانِ جنبه‌هایِ دیگري از زیبایی بود، بد ذوق و ناآشنا به زبان و ادب‌اش است؟
   4. آیا فارسی‌زبانِ امروز حق ندارد معیارهایِ نویني برایِ زیبایی بطلبد و باید به همان معیارهایِ پیشین محدود بماند؟

6. درود بر شما آقای آشوری
   در باب ترجمه به ویژه شیوه یِ ترجمه یِ آقای ادیب سلطانی با شما، هم نظرم. وقتی برای نخستین بار با ترجمه یِ آقای ادیب سلطانی مواجه شدم، حیرت کردم! زیرا نمی توانستم دریابم که مترجم به چه علت چنین شیوه ای را در پیش گرفته! من براستی واژه «دیالیکتیک» را بهتر فهم می کنم تا برابرنهادِ عجیب و غریب «دوئیچمگوئیک» را! دیگر آن که خواننده بیچاره چه گناهی کرده که باید برای فهم «سنجش خرد ناب» کانت، که اثری ست به راستی سنگین، به مراتب تلاش بیشتری به خرج بدهد و کشتی بگیرد که آن را با زبانی عجیب و غریب بفهمد!

7. ميانكنش را مي شود صرف كرد؟
   مثلا
   to interact
   به چي ترجمه مي شود؟
   ميانكنيدن؟
   حالا اندر هر معني مي دهد بدهد. وقتي الان بي استفادئه مانده چه ايرادي دارد معني جديدي بگيرد؟

8. پرسش نخست:
   1- ميانكنش چكونه صرف مي شود؟
   مثلا
   سيستم با كاربران مي ميانكند؟! (The system interacts with users)
   براي قيد چطور؟
   سيستم ميانكشيانه كار مي كند! (The system interactively works )
   من فكر مي كنم ميان براي پيشوند زياد مناسب نيست.
   مثلا around و peri , circum هر سه به معني دور هستند اما از circum , peri براي برساختن فعل استفاده مي شود.
   مانند (پيرابين)periscope يا circumvolve(پرگشتن).
   مثلا ما جايي نمي بينيم aroundvolve!
   البته تركيب هاي verb around زياد است ولي اين فعل تركيبي است. مانند ميان بستن/ در میان نهادن/ از ميان رفتن.
   همانگونه كه among,between, middle را به عنوان پيشوند فعل ساز استفاده نمي كنند ما هم بهتر است ميان را به سبك پيشين خودش استفاده كنيم و براي ساختن فعلهاي جديد از پيشوند جديدي استفاده كنيم كه در زبان محاوره مستقلا معني نداشته باشد و يا اگر دارد بي استفاده مانده باشد (مانند اندر/پاد/هو/دش).
   الان همين شما ببينيد پيوشوند “هم” كه هم آشناست و هم با معني ولي براي فعال سازي موفق نبوده. همه ما مي گوييم همايش/همسنجي/همستيزي/همگريزي/همگرايي ملي هيچ كس نمي گويد مثلا :اين دنباله به عدد 2 مي همگرايد (يا هم مي گرايد). چرا؟ چون هم در زبان محاوره استفاده مي شود (مثل same) و نمي تواند نقش يك پيشوند فعل ساز را بخوبي بازي كند.
   به خاط همين است كه دكتر ملايري مثلا به جاي “هم” گاهي “هن” را بكار برده تا شايد مانند “ان” (در اندوختن/انباردن) به ريشه فعل بچسبند و با آن صرف شود.
   2- اگر اندر معني غلطي مي دهد پس فعل اوستايي antarə’-mruyē به چه معني بوده؟ يا مثلا antarə- + uxti. آقاي حيدري مي گويند دقيقا معني interdict را مي دهد. پس الان هم مي شود از اندر/انتر براي برساختن فعا استفاده كرد.
   3- اين پيشوند جا افتاده است. شما ببينيد الان واژه ميانرودان كه يك واژه عمومي است 100 هزار يافته در گوگل دارد ولي اندركنش كه يك واژه با دامنه محدود حوزه تخصصي است 116000 يافته در گوگل دارد.
   4- “اينتر” معني among, between را مي دهد. ميان بيشتر با Middle هممعني است. مانند خاورميانه.
   5- “ميان” در فارسي “درون”/ “حین” / ” اثنا” /”وسط” /”بحبوحه” / “در خلال” هم معني مي دهد. به نظر نمي رسد مرزبندي دقيقي وجود داشته باشد كه نتوان از اندر معني ميان دو يا چند چيز برداشت كرد. مثلا ميان-تهي يعني چه؟

9. ببينيد ما از چاله نبايد دربيايم بيافتيم تو چاه!
   ميانكنش رو نميشه صرف كرد.
   مثلا
   I interact with you
   ميشه
   من ميان مي كنم با تو؟!!
   من مي ميانكنم با تو؟
   شايد اندر و يا ديس هاي ديگر آن (مثلا انتر) بتواند بيشتر كمك كند.
   — با «اندر-» هم مشکل شما حل نمی‌شود. جایی که فعل بسیط نمی‌توانیم بسازیم، فعل مرّکب کارساز است: میانکنش داشتن.
   د.آ.

10. ببينيد اين انصاف نيست كه هر جا ميخواهيد آقاي اديب رو نقد كنيد واژه دويچمگوييك رو مثال بزنيد. ايشون صدها واژه برساخته ديگر هم دارند. ايشان كه بي عيب نيستند. فرهنگستان هم گاهي واژگان شگفتي مي سازد.
    چرا مثلا پيراپايي(circumspection) را مثال نمي زنيد؟
    چرا يگانستن (To unite)را نمي گوييد؟
    به نظر من 90 % واژگان پيشنهادي ايشان با معني دقيق و خوب هستند.

11. دانيال سپيتام عزيز
    يك گناه خواننده بيچاره اين است كه نميخواهد بپذيرد با امكانهاي فارسي معيار موجود نميتوان فلسفه مدرن را به درستي بيان كرد.
    گناه دومش اين است كه هيچ كوششي براي پر بار شدن دانشش از زبان فارسي نميكند و هرچه براي خودش ناآشنا باشد را عجيب و غريب ميداند. (جالب است كه هيچ واژه و اصطلاح عربي و فرانسوي و انگليسي عجيب نيستند چون نفهميدنشان طبيعي ست!)
    گناه سومش دلبستگي به بسياري عادات بيمار زباني ست. و حاضر نيست به نفع زباني پربارتر كمي از عاداتهايش كوتاه بيايد.
    عاداتي كه ريشه در زبان طبيعي فارسي هم ندارند. هيچ كداممان در آغوش مادرانمان “استعلا” و “مقوله” و “اشتقاق” را نياموخته ايم و در بزرگسالي با غول زبان فلسفي فارسي آشنا شده ايم. شايد گناه ديگر خواننده بيچاره اين است كه ناخودآگاه نفهميدن را دوست دارد. به هر حال نفهميدن ميراث گرانقدر عرفان است.
    بي انصافي داريوش آشوري هم اين است كه دو اصطلاح را كشيده بيرون و بر اساس شان كل كار اديب سلطاني را با ديدي تمسخرگونه رد ميكند.
    اديب سلطاني راه پيشرفت زباني آينده را نشان داده و شايد خطاهايي هم در كارش بوده باشد. گناه اصلي خواننده بيچاره اين است كه با چنگ و دندان به ابزار (زبان) گذشته چسبيده است و در همان حال هو هو گفتن را دمده يافته و ميخواهد سنجش خرد ناب بخواند.

12. درود بر شما استاد آشوری
    دوباره با یک بن بست فکری مواجه گشتم و تصمیم گرفتم مجدد مزاحم شما شوم.
    استاد، می خواستم در کوتاه سخنی نظر شما را پیرامون علت گرایش جوانان و متفکران ایرانی به اندیشه های نیچه را جویا شوم. مثلن چرا آنقدر که حرارت و کشش به سمت افکار نیچه در نسل جوان به چشم می خورد، نسبت به آراء و اندیشه های دیگر فیلسوفان و متفکران این حرارت و کشش کمرنگ تر است !
    اگر جواب را از طریق ایمیل ارسال نمائید، کمال لطف و بزرگواری را در حق اینجانب به جا آورده اید.
    et.alireza@yahoo.com
    با احترام
    — آقای اعتمادی، نمی‌دانم چرا این پرسش را از من می‌کنید. من مترجم چند کتاب‌ نیچه به فارسی هستم، اما خوانندگان آثار نیچه در ایران را نمی‌شناسم. سالیان درازی هم هست که بیرون از ایران زندگی می‌کنم. پاسخ چنین پرسشی نیازمند یک پژوهش جامعه‌شناسانه است.
    د. آ.

13. با درود مجدد
    استاد من سوالم را از این رو مطرح نمودم که می خواستم دلیل این امر را از کسی جویا شوم که با یقین می توان گفت: جزء معدود نیچه شناسان ایرانی است.
    من به دنبال ریشه ای عمیق برای این مسئله هستم که در بطن اندیشه ی خود نیچه نهفته است. چرا که با پژوهش های جامعه شناسانه فقط می توان برداشتی سطحی از این موضوع داشت.
    دکتر حامد فولادوند در جایی اشاره می کند: هنگامی که جامعه ای با دگرگونی، بی ثباتی، آشفتگی یا بن بست عقیدتی مواجه می شود، به ندای نیچه بیشتر گوش فرا می دهد.
    استاد من می خواهم بدانم چه عنصری در اندیشه ی نیچه وجود دارد که سبب ساز برداشت های این چنینی و در کل، جاذبه ای برای مخاطبان می شود، این ندای نیچه چیست ؟ و یا آن چیست که ذهن من بدان دست نمی یابد؟!
    استاد می دانم که با تمام مشغله های کاری و فکری تان، سوالات من چیزی جز مزاحمت نیست. و بسیار سپاسگزارم که این چنین بزرگوارانه نسل جوان هم وطن خویش را راهنمایی می کنید.
    با احترام
    آقای اعتمادی
    من سالیان درازی ست که از ایران و نسل جوان آن دور ام. در نتیجه هیچ پاسخ روشنی برای پرسش شما ندارم. با حدس و گمان هم بهتر است چیزی نگویم..
    د. آ.

14. سلام آقای آشوری عزیز. کتاب جهان همچون اراده و تصور به عنوان کتاب شایسته تقدیر سال 89 در حوزه فلسفه غرب انتخاب شد
    آقای ولی‌یاری
    به شما تبریک می‌گویم و از این که لطف کردید و ترجمه‌ی ارزنده‌ی خود را برای من فرستادید، سپاسگزار ام. امیدوار ام در کار ترجمه‌ی متن‌های فلسفی همچنان پیگیر باشید.
    د. آ.

15. با درود
    خطاب به شما آقای بهمن گرامی باید بگویم که این تلاش ابتدا باید امکانی را فراهم کند که واژه یِ ساخته شده معنا را به روشنی برساند و یا دست کم به آن نزدیک باشد، ظرفیت معنایی درست و متناسب با خاستگاهش داشته باشد، چنان که اگر هر دو را بسنجیم این تعادل در آن به چشم بیاید. به عنوان مثال برابرنهادِ «دوئیچمگوئیک» چنین نیست! به نظر من عقیم است و در انتقال معنایِ آن ناتوان! من دیالیکتیک را ترجیح می دهم! در این امر هم قربان ما تعارف نداریم که! آنچه می ماند همان است که ظرفیت های لازم را داشته باشد. مشکل این نیست که من بنا به عادت نمی توانم آن را هضم کنم! بحث این است که چشمداشتِ من از واژه یِ ساخته شده بیشتر «عقلانی» است تا «احساسی»! دوستی می گفت که
    “آدم باید واقع بین باشد!” و به گمان ام سخن درستی ست.

16. سلام
    1- آیا اشکالی داره که “می” فعل استمراری رو قبل از پیشوند بیاید؟ نمونه:
    می همسنجیم (به جای : هم می سنحیم)
    می ترادیسیم (به جای : ترا می دیسیم)
    می همگراید (به جای : هم می گراید / همگرا می شود)
    می واگراید (به جای : وا می گراید / واگرا می شود)
    می فرگردد(به جای فرگشت می یابد/تکامل می یابد)
    این کار چندتا فایده داره.
    i. الان برخی از پیشوند ها زنده شده و در واژگان استفاده می شوند ولی برای صرف فعل استفاده نمیشه. مثلا ما پیشوند “ترا” رو زنده کردیم ولی نمی تونیم “ترادیسی/ ترانویسی/ترابری/ترانهش” رو صرف کنیم. کسی نمیگه “ترا می دیسیم” یا “ترابردم”. فقط برای پیشوند های وا/بر/فرو این صرف کردن استفاده میشه (مانند بر گشتم/ وایسادم/فروبردم و ..) اونم در فعل های محدودی
    ii. اینکه استقلال معنایی فعل (به عنوان یه فعل جدید) حفظ می شه. وقتی می گوییم “می ترادیسیم” (به جای ترا می دیسیم) کاربر فعل ترادیسیدن رو به یاد می آره و نه دیسیدن.
    iii. اگر بیش از یک پیشوند فعلی وجود داشته باشد (مانند بازفرآورش)، دقیقا معلوم نیست که “باز می فرآوریم” درسته یا “بازفر می آوریم”! این روش (یعنی می بازفرآوریم) منطقی تر است.
    iv. مشکل بودن صرف برخی فعل ها هم حل می شود. (می اندرکند به جای اندرکنش دارد یا میانکش دارد )
    v. در زبانهای باستانی نیز ظاهرا پیشوند به خود فعل اصلی می چسبیده مانند آوردن. هیچ کس نمیگه “آ می برم”(به جای می آورم) یعنی پیشوند “آ” به فعل “بردن/وردن” چسبیده و هنگام صرف جدا نمی شود. یا “می پرستم” که هنگام صرف فعل “پرستیدن” پیشوند “پر” از فعل اصلی جدا نمی شود.
    2- آیا با فعل برزیستن به جای بقا (survive) موافقید؟ بر+ زیستن دقیقا از روی survive(super+vivo) برساخته شده و “بر” همان “ابر” یا super می باشد. فکر می کنم برزیستن و فرومردن معادل های بسیار زیبایی برای بقا و انقراض است.
    3- تا جاییکه من می دانم در زبان پهلوی از مصدر هم فعل بر می ساخته اند. آیا اشکالی داره در فارسی هم این کار رو بکنیم؟ مثلا فعل “پرسشیدن” رو از پرسش بسازیم و معنی جدیدی بر آن بار کنیم؟(مثلا تردید کردن یا تشکیک) در انگلیسی هم زیاده نمونه (to question/ to function/ to partition/)

17. استاد پاسخ نمی دهید؟
    — آقای کارن، زبان‌های طبیعی همه‌جا گسترشِ مکانیکی یا سیستمانه‌ی قاعده‌های دستوری را نمی‌پذیرند، زیرا با عادت‌های زبانی سازگار نیست. در مورد پیشنهادهای شما هم به نظر-ام با همین مشکل رو به رو هستیم.
    د. آ.

18. درود بر شما استاد بزرگوار آقاي آشوري
    بنده تازه با وبلاگ شما آشنا شدم و ان را بسيار جالب ديدم . اما با ديدن اين وبلاگ سوالي در ذهنم جان گرفت كه يكي از دوستان چندي پيش در مورد يكي از كتابهاي شما مطرح كرد . پايان نامه دوستمان در حوزه علوم انساني و درباره فرهنگ بود. ايشان كتاب معاني و مفاهيم فرهنگ كه به قلم ارزنده شماست را مطالعه كرد واين سوال برايش پيش آمده بود كه چرا شما منابع اين تعاريف را در كتابتان ذكر نكرده ايد. برايش سوال بود كه اين تعاريف از كيستند؟ و..
    پيشاپيش از پاسخ شما سپاسگزارم
    somaye06@yahoo.com
    —. سمیه خانم، “دیباچه‌ی چاپ یکم ” ص18 را ببینید.
    د. آ.

19. سلام
    داشتم واژگان مصوب دفتر هشتم فرهنگستان رو می دیدم (از سایت فرهنگستان می تونید دانلود کنید) به واژگان جالبی بر خوردم.
    واژگانی نظیر پراشنوی، پراساخت، ارتاساخت، هوفامینه، اریخت و …
    به نظر می رسد فرهنگستان سنتی محافظه کار باستان-ستیز نیز به کارکردهای این پیشوندها(پرا/ارتا/هو/ا) پی برده.
    پیشوندهایی مانند ترا/پیرا/دش/پاد و … هم که به کرات در واژگان پیشنهادی به چشم می خورد. نظرشما در باره این گرایش چیست و آیا پیشوندهای هو/پرا/راتا/ا .. می توانند مانند ترا/پیرا/پاد جای خود را باز کنند؟
    — نگاه کنید به پاسخ من به آقای برسام که همین پرسش را کرده اند.
    د. آ.

20. اگر اینترکشن را به تعامل برگردانیم، مصدرش هم می شود تعامل کردن. هر دوهم خیلی رایجتر از میانکنش و اندرکنش و برهمکنش و … اند. در ضمن بلافاصله نفرمایید که تعامل عربی است! خیر واژه ای فارسی ولی عرب تبار است. فارسی است چون برای فارسی زبانان قابل فهم است. و اصلا ممکن است عربها چنین لغتی نداشته باشند (مثل تداوم و شراکت و مزلف و … که ما فارسها ساخته ایم) یا اگر هم دارند، برای اینترکش از آن استفاده نکنند.
    —بد نیست شما هم برای آن که با دیدگاهِ من در باره‌ی مسائل زبان آشنا شوید، به مجموعه‌ی «باراندیشیِ زبانِ فارسی» و درامد پنجاه صفحه‌ای «فرهنگ علوم انسانی» نگاهی بیندازید.
    د. آ.