بازگشت به کلاس!

11 پاسخ

1. سلام و مرسي آقاي آشوري عزيز. مطلبي مهم،اساسي و آموزنده را مطرح کرده ايد. شمايل سازي ايراني بباور من پيوندي تنگاتنگ نيز با هنر تغزيه،نگاه خير/شري،شيفتگانه/متنفرانه،مصيبتنامه و يا بقول شما نگاه آسماني دارد. يعني اگر شمايل سازي تبلور اسارت نگاه و ذهن فردي در زبان و فرهنگ سنتي و ناتواني از دستيابي به نگاه و هويت فردي هنرمند و روشنفکر است،همانگونه نيز اين شمايل سازي اسير نگاه پدر خيالي سنت و مادر خيالي عشق مطلق مادرانه است. از اينرو اين شمايل سازي بطور عمده داراي يک محتواي کاهنانه/عارفانه است.حتي وقتي ترجمه يا انتقال انديشه از جهان مدرن به جهان خويش مي کند. براي شمايل ساز بودن احتياج به حالت کودک/پير شيفته و مسحور سنت است و براي تصوير سازي احتياج به هويت فردي مردانه و زنانه قادر به لمس و بازآغريني چشم اندازهاي مختلف واقعيت و بازآفريني واقعيت در چشم اندازهاي مختلف. اينگونه در نگاه و ترجمان شمايل ساز انديشه مدرن،تهي و کليشه وار ميشود و بوسيله اي براي دست يابي به ژوئيسانس نارسيستي يکي شدن با اين شمايل و بزرگ شدن،شکوهمند شدن.بباور من اين درگيري با اين فرهنگ شمايل سازي و گذار از آن هم با تن دادن به هويت فردي و تصوير سازي که شما مي گوييد و اسطوره زدايي شروع ميشود و هم براي دستيابي به اين جهان نوي فردي خويش، انسان ايراني احتياج دارد که اين اهريمنان درون خويش را به قول نيچه به فرشتگان و ياوران خويش تبديل کند. زيرا قدرتهاي خلاقيت و سروري و مردانگي وزنانگي پيش شرط فرديت ما در اين تصاوير و شمايلهاي کهن سنتي و عرفاني اسير مانده است. بي دليل نيست که ما وقتي مي خواهيم به فرديت خويش دست يابيم،مجبوريم که از هزار دالان اخلاقيات و از درون سرنمادهاي سنتي فرهنگ خويش عبور کنيم،زيرا بقول فرويد يک من جسمي است و قدرتش را،سروريش بر ساختار روان را، از طريق عبور و تعالي بخشي اين اميال نارسيستي نابالغانه و خشم نابالغانه،از طريق سوگواري از دست دادن و تعالي بخشي و جذب اين قدرتها بدست مي اورد. زيرا بقول لکان اين قدرتها و نمادها بيانگر حقايق عميق دروني ما هستند که بايستي جذب و تبديل به تمناي مدرن شوند. همينگونه نيز فرديت ايراني و قدرت تصوير سازي ايراني مجبوراست براي دست يابي به قدرت خويش، اين تصاوير بزرگ شده مادر خيالي و پدر خيالي و اين خشم و سروري سرکوب شده و يا اخلاقي شده را تعالي بخشيده و به قدرت من خويش و اخلاق سبکبال و فرديت و سروري خندان خويش تبديل کند. سروري و ميل لذتي که تاکنون به شکل اخلاق سرکوب گر و خلسه سرکوب نفس خويش و شمايل سازي خويش را نشان مي دهد و عمل ميکند. اينجاست که فکر مي کنم در عين چيرگي بر اين شمايلها، تعالي بخشي و زيبا سازي اين فرهنگ و نکات سالم آن از طريق ارتباط تثليثي با آن، راه دست يابي ما به هويت فردي مدرن و متفاوت است که من آنرا هويت عاشق و عارف زميني مي نامم. بباور من با اين نگاه نيز مي توان فهميد که چرا هنرمندان و روشنفکران ايراني بطور عمده تا به آخر نرفته اند و نتوانسته اند به فرديت متفاوت خويش دست يابند.زيرا ناتوان از تن دادن به اين فرديت جنسيتي چندلايه و ارتباط تثليثي و در نهايت ناتوان از تبديل کردن اهريمنان خويش به فرشتگان و قدرتهاي خلاق خويش بوده اند. از اينرو نيز ناتوان از خلاقيت بوده اند. زيرا خلاقيتشان و شور سروريشان تنها به شکل منفي و شمايل سازي و يا سرکوب خويش عمل مي کرده است. ما آدمها يک نيروي کلي بيشتر در اختيار نداريم که بسته به توانمان، نوع ارتباطمان را با اين نيرو به اشکال مختلف بيمارانه و يا بالغانه شکل مي گيرد؛ بشکلهاي سنتي و اسارت در نگاه او و يا بشکل مدرن و پسامدرن و يا در بهترين حالت جسم گرايانه و تبديل شدن به جسم خندان و چندلايه و سرور شورهاي خندان خويش شدن. حاصل اين ناتواني همين حالت مداوم غرب شيفتگي يا غرب ستيزي و يا در شکل کنونش پست مدرن خواندن عرفان و يا ضدمدرن خواندن عرفان است. در حاليکه موضوع اين است که براي ساخت گيتي گرايي ايراني بايستي،حالت گيتي گرايي دروني خويش را که در شکل حافظ و مولانا در جانمان رخنه دوانده است،اسطوره زدايي و پاکسازي و با تلفيقش با مدرنيت از نو نوزايي کنيم. همانطور که مفهوم عشق و زنانگي و مردانگي را همينگونه اسطوره زدايي و تلفيق بايستي کنيم.زيرا اين مفاهيم، تبلور قدرتها و شورهاي ما هستند و در مسير اين نوزايي و تلفيق است که آنها به شورهاي ما و قدرتهايمان تبديل ميشوند و به شکل گيري بيشتر فرديت و قدرت فرديتمان تبديل مي گردند. فرديتي که بنا به ساختار فرهنگ و درونمان طبيعتا فرديتي مدرن و متفاوت و چندلايه خواهد بود.

2. استاد ممنون
   سوالات سختی مطرح کردید اما از اونها که میدونی باس بتونی بهش جواب بدی قبل اینکه بری سراغ خیلی قدم های بعدی
   مرسی من رو کلی به فکر فروبرد

3. اگر اجازه بدهید من به جای پاسخ سئوالی همسان مطرح کنم.
   اگر شمایل سازی و شمایل پرستی را شمایل محوری را نوعی رویکرد پوپولیستی بدانیم که به زعم من پر بی راه نیست می توان پرسید روشنفکران تا چه حد از پوپولیسم دور شده اند؟!

4. با دُرود
   چگونه است که سخنان داریوش اول همه قابل فهم است تا جایی که سواد ناچیز ماهم از درک آن عاجزنیست ، اماازسخنان این داریوش دوم هرچه می کوشیم چیز زیادی دستگیرمان نمی شود؟
   جناب داریوش اول ، دست ما به دامن شما ، لطفاً مختصر راهنمایی در این زمینه مبذول بفر مایید
   ارادتمند
   م. س
   دوست ارجمند،”داریوش دوم” باید در شیوه ی نگارش شان تجدید نظر کنند. اشکال از آن جا ست.
   د. آ.

5. Indeed! And I do agree, however, there is an intriguing instance that I cannot disregard, which of course should be looked at in its own context, yet not completely detached from what you have so rightfully stated.
   I am sure you are familiar with The Cloven Viscount by Italo Calvino. I was teaching this text last week (again), and we did talk about “prototype” and its location in literature of post WWII. At times, for reasons beyond artistic creation, and perhaps for transposing a complex thought, even the artist of post- modern times, would take advantage of such pre-modern means of representation. I am most interested to enter a dialogue with you regarding such matters. And of course, if you permit me, it would be great to make your comments and my questions for you, accessible for my students (I shall do my best to translate your present comment for them).
   Looking forward to hearing from you,
   Proshot
   Dear “Proshot”. You are right in saying that, the modern and postmodern artists and writers have extensively reanimated and utilized iconic and prototypal forms in art and literature. But a conscious return after bypassing something is severely other than being engulfed in it unconsciously forever. I mean that, we in our cultural atmosphere still are bound to our old habits and have not transcended the iconic and prototypal way of thought and representation which demands a revolution in attitudes and techniques.
   I am thinking of writing more on this theme which seems crucial to me.
   D. A.

6. آقای آشوری عزيز درس امروز هم مثل بقيه‌ی درس‌ها بسيار آموزنده بود؛ فقط اميدوارم اين كلاس درس زودبه‌زود به‌روز شود. به تازگی كتاب ارزنده‌ی «فرهنگ علوم انسانی» را خريده‌ام و همين‌جا بايد خسته نباشيدی به شما بگويم كه به‌راستی انجام چنين كاری در هيچ كجای دنيا از عهده‌ی يك تن برنمی‌آيد. اين هم لابد از شگفتی‌های ايران و ايرانیان است كه كار يك سازمان را يكتنه بايد انجام داد. حال می‌خواهم از اين فرصت استفاده كنم و يك ايراد بنی‌اسرائيلی(!) از كتاب بگيرم و چند پرسش مطرح كنم. ايراد البته از شما نيست و از ناشر است. نمی‌دانم اين ويراست دوم به دست شما هم رسيده يا نه. در چاپی كه من دارم (چاپ اول ويراست دوم 1384 – نشر مركز)، همه جا به جای عدد صفر فارسی، صفر انگليسی آمده كه كمی آزارنده است. صدای ما كه البته «آنچه به جايی نرسد» است، شايد ناشر با تذكر شما چاپ‌‌های بعدی را اصلاح كند. پرسش‌هايم اما درباره‌ی چندتا از برابرگزينی‌های كتاب است كه در مرور ابتدايی به آن‌ها برخوردم. برای نمونه برابر واژه‌ی archetype را «1. سرنمون 2. مثال؛ نمونه‌ی برين» گزيده‌ايد. كارل گوستاو يونگ برای ناميدن مفهومی كه در برخی كارهايش تشريح می‌كند واژه‌ی archetype يا primordial image را به‌كار می‌برد كه در جايی اين archetype به «كهن‌الگو» برگردانده شده است. با توجه به آن مفهوم ويژه، به نظر می‌رسد كهن‌الگو با archetype يونگی بيشتر منطبق باشد. آيا می‌توان به برابرهای شما اين يكی را هم افزود؟ برای معنای روانشناسيك (نظرتان درباره‌ی اين پسوند -يك چيست؟) واژه‌های anima و animus، به ترتيب برابرهای نفس مادينه و نفس نرينه را گزيده‌ايد؛ جايی آن‌ها را به مادينه‌روان و نرينه‌روان برگردانده‌اند. نظرتان درباره‌ی اين دو واژه چيست؟ يا برای amnesia كه «ياد-ستردگی؛ يادناوری» برگزيده‌ايد، يادزدودگی هم آمده است. آيا يادزدودگی روان‌تر نيست؟ برای انرژی، «انرژی؛ نيرو» برگزيده‌ايد. نظرتان درباره‌ی «كارمايه» چيست؟
   باز هم خسته نباشيد و سپاسگزارم.
   دوست ارجمند
   آن صفر فرنگی را به درخواست من گذاشته اند. من در این کار از روش و 1.پیشنهادِ استادِ بزرک غلامحسین مصاحب در “دایرة المعارف فارسی” پیروی کرده ام. آن استاد بر آن بود که آن نشانه ای که ما بنا به سنت برای صفر می گذاریم، در واقع، نقطه است و برای صفر باید نشانه ای به اندازه ی دیگر اعداد داشته باشیم. به همین دلیل صفر فرنگی را برای اعداد فارسی در ” دایرة المعارف”به کار برد(نگاه کنید به مقدمه ی عالیِ آن کتاب) . این نظری ست که من هم درست می دانم و از آن پیروی کرده ام و امیدوار ام دیگران هم بکنند.
   2. “سرنمون به نظر من برابرنهاده ی درست تری ست برای “آرکه تایپ” زیرا “آرکه” (از اصل یونانیِ آرخه) در این واژه به معنای نخستین و سر- است نه کهن. “تایپ” هم الگو نیست بلکه نمون یا نمونه است.
   3. برای “آنیما” و “آنیموس” هم نفس را بیشتر می پسندم تا روان. اگرچه آن پیشنهادهای دیگر هم بد نیست.
   4. یادزدودگی هم برای “آمنزیا” خوب است اما یادناوری یک سیلاب از آن کمتر دارد و راحت تر در دهان می گردد.
   5. برای “انرژی” همین واژه در فارسی پذیرفته شده و من هم همان را به کار می برم. “کارمایه” را می توانیم جای دیگری به کار ببریم و شاید هم خود من جای دیگری در همان فرهنگ به کار برده باشم.
   زنده باشید
   د. آ.

7. آقای آشوری عزيز ممنونم از پاسختان. اين ماجرای صفر انگليسی ( كه فرنگی شما بهتر است) را نمی‌دانستم. ولی با اين همه و به‌هرحال، طراحی دو فونت به هم نمی‌خورند. اگر قرار بر اين كار است، شايد بهتر باشد صفر تازه هم متناسب با عددهای ديگر طراحی شود. البته عادت نداشتن چشم هم عامل اين آزارندگی هست كه با به‌كار بردن و ديدن قابل رفع است. ولی وقتی كامنت قبلی را می‌نوشتم، می‌خواستم پرسش ديگری را هم مطرح كنم كه برايم پرسشی‌ست هميشگی و به نظرم از بقيه‌ی پرسش‌ها مهم‌تر. آن روز دراز شدن كامنت مانعم شد برای مطرح كردنش و امروز پاسخ شما انگيزه‌ای برای نوشتنش. پرسش اين است كه چرا نبايد خود را از اين خط ناتوان و بی‌ارتباط با زبان فارسی و نيازهايش رها كنيم. من كه كاربر عادی اين خط و زبان هستم، و نه مانند شما كارشناسی حرفه‌ای، روزبه‌روز بيشتر به نياز فارسی‌زبانان به خطی جديد و متناسب پی‌می‌برم. اندازه‌گيری زمانی كه صرف يادگيریش می‌شود و آسيب‌هايی كه اين خط به درست‌خوانی و درست‌نويسی و انتقال مفهوم‌ها می‌زند بسيار ناراحت كننده است. شما خود بارها به اين موضوع اشاره كرده‌ايد كه برای آنكه مردمی توانا به آفريدن انديشه‌ای باشند، نخستين گام( يا شايد يكی از مهم‌ترين گام‌ها)، ابهام‌زدايی از زبان و دقيق كردن آن و تبديلش به دستگاهی زنده برای آفريدن مفهوم‌های تازه است. آيا اين خط خود عاملی ابهام‌زا و هرج‌ومرج‌آفرين در اين زبان نيست؟ تا آنجا كه با شما آشنايی پيدا كرده‌ام، دريافته‌ام كه از كوته‌نظرانی كه تغيير خط را به مسخرگی‌هايی مثل «غرب‌زدگی» و مانند اين می‌كشانند بسيار هم گريزانيد. پس آيا بهتر نيست كوشش‌ها را بر تغيير اين خط متمركز كنيم؟ چند روز پيش به وب‌سايتی(www.unipers.com) برخوردم كه در حد خود در اين راه گام برمی‌دارد. دانستن نظر شما درباره‌ی خط كنونی فارسی و تغييرش، برای من و البته ديگران بسيار سودمند و آموزنده خواهد بود.
   سپاسگزارم.
   دوست ارجمند. آنچه در باره ی دشواری ها و نارسایی های خط فارسی می گویید و دیگران هم گفته اند، درست است، اما تغییر خط یا (به قولِ من) زبان نگاره مسائل بسیار پیچیده ی فرهنگی، سیاسی، و اقتصادی دارد. نمی شود یکباره بی گدار به آب زد. امّا من هیچ اشکالی نمی بینم که یک زبان به دو زبان نگاره نوشته شود. برای فارسی می توان یک زبان نگاره ی لاتینی هم فراهم کرد، که برای اینترنت هم مناسب تر است، تا هرکس دل اش بخواهد به زبان نگاره ی لاتینی بنویسد. و رفته – رفته همه به آن عادت کنیم.شما به یکی از این تجربه های لاتینیدنِ زبان نگاره ی فارسی اشاره کرده اید. باید روی این پیشنهادها بحث شود تا به همرایی برسیم و مقداری از متن های اساسی کلاسیک و مدرن فارسی به آن نوشته شود و تدریس شود تا این زبان نگاره برای ما “طبیعی” شود و در جوار زبان نگاره ی کنونی از آن بهره گرفته شود.
   در موردِ صفرِ “فرنگی هم حق با شماست و باید فانتی برای آن هم اندازه ی دیگر شماره ها طراحی شود.
   زنده باشید
   د. آ.

8. وبلاگ اطاق هم اندیشی برای بررسی پیشنهاد نهضت حق طلبی نسل جدید 14 روزه شد و شاید اگر یاری شما عزیزان نباشد در همین روزها سقط گردد.
   اطاق هم اندیشی همانگونه که از اسم آن نیز مشخص است برای بررسی پیشنهاد نهضت حق طلبی نسل جدید تشکیل شده است.
   از شما دعوت می شود تا با مراجعه به آن، مطالب وبلاگ را بررسی نموده و ما را از نظرات سازنده خود بهره مند سازید.
   منتظر حضور سبز شما هستیم. با سپاس فراوان
   http://goftegoo1.blogfa.com

9. در مورد وبلاگتان استاد هیچ نظری از من بر نمی آید !نگاه های نغز و تیز تک پیران از چهل گذشته را ما چگونه می فهمیم؟به عبارتی همین توصیف من هم بیجاست.آیا هم-زبانی و ( هم افقی؟!) هم دلی ممکن است؟ نظر شما در مورد فرهنگ ایرانی و ضعف کنونی آن را کسی نمی فهمد.شما را نمی فهمند..آیا پس از اینهمه سال کاری که می خواستید کردید؟ روشنفکران به چه دردی می خورند…؟تهوع عمیقی از فضای دپارتمان فلسفه دانشگاه تهران و کلا فضای فرهنگی این مملکت به من دست داده..یعنی ما در نهایت باید نکته گو و نکته یاب فرهنگ شوخ و شنگ پرور خودمان شویم؟ فرهنگی که دقت و موشکافی و ملانقطی بودن مدرن..! را نمی پسندد؟ کسی تعریف میکرد که روزی صاحب انتشارات مولی به اصرار نظر فردید را درباره رضا داوری می خواست.او نمیگفت تا اینکه نوک انگشت سبابه اش را بالا آورد و گفت این بچه…ی رو می گی؟ این مردک درباره آن مردک اینگونه اظهار لحیه کرده…نظرات این نبشته اتان را 6 تا دیدم و پائینی را 1 دانه…برای که می نبیسید؟ کولی-ان ولگرد این فضای توهم بر انگیز راچه سود از نبشتارهایی که راهی به فهم آن نمی برند…باز می پرسم استاد برای که می نبیسید؟ما که هستیم؟برای چه باید بخوانیم و بیندیشیم ؟ نبشته هایی که نمی خوانند.
   من برای تو می نویسم، سنمار عزیز، و برای همه ی کسانی مانند تو که دل شان از فضای فرهنگی مان آشوب می شود. امّا دل آشوبه هم خوب چیزی ست و اگرچه ظاهر-اش بیماری گونه است، در وجود برخی نشانه ی سلامتِ روانی و اخلاقی ست. این جمله ی نیچه را گمان می کنم که پیش از این هم برای کسی– شاید برای خود-ات– نوشته ام: “دل آشوبه خود بال می آفریند و توانِ در آب جستن.”
   من خود از این دل آشوبه تجربه ی ژرف و دراز دارم. به همین دلیل باید بنویسم و نپرسم که برای که می نویسم. …
   و اما، آن فردید، که از او یاد کرده ای، موجوِد هولناکی بود. از او برمی آمد که چنین چیز زشتی در مورد ووفادارترین شاگرد، و در واقع مرید-اش، گفته باشد. دریغا که در آن راسته ی خنزر-پنزرفروشانِ فرهنگی و در آن قحط الرجالِ آبلیموی فلسفی (!) جهانِ سومی، هنوز استخوان پوسیده های او، یعنی هذیان های “فلسفی”اش با آن زبانِ پریشان، اما دریده و گستاخ، به کار می آید چون مصرف سیاسی دارد.
   زنده باشی
   د. آ.

10. می خواستم حال اتان را هم بپرسم که به حدی اندوهگین شدم که فراموش کردم.شاد باشید

11. درود استاد
    پرسش و پيش نهادي داشتم. آيا مي توان برايِ واژه هايِ Prototype و Archetype که در زبان فارسي آن ها را «الگوي نخستين»، «نمونه ي نخستين»، «پيش نمون»، «نمونه ي آرماني»، «کهن الگو»، «سَرنمون»، «نمونه ي بَرين» و … ترجمه کرده اند، برابرنهاده ي «پيش داد» را به کار برد؟ در فرهنگ فارسي دکتر محمّد مُعين، در برابر واژه ي پيش داد نوشته شده است: «[اوستايي] کسي که در پيش، قانون وضع کرد؛ نخستين واضع» اين واژه را به 2 دليل پيش نهاد کرده ام:
    (1) وجود داشتن يک چنين واژه اي در زبان فارسي و با پيشينه ي بسيار، به جاي واژه گزيني هايي که پيشينه اي در زبان فارسي ندارند؛
    (2) نزديک بودن معناييِ اين واژه ي فارسي با اصل لاتين آن.
    خواهش مند-ام مرا راه نمايي کنيد.
    با سپاس
    —خیر، “پیشداد” هم معنای “آرکه تایپ” و “پروتوتایپ” نیست.
    د. آ.